Η ΔΙΕΥΘΥΝΣΗ ΜΑΣ
ΣΥΝΙΣΤΑ ΑΝΥΠΑΚΟΗ Η ΜΗ ΕΚΤΕΛΕΣΗ ΥΠΗΡΕΣΙΑΣ ΣΕ ΔΟΜΕΣ
ΦΙΛΟΞΕΝΙΑΣ ΠΡΟΣΦΥΓΩΝ (HOTSPOT); (ΕΝΑ ΚΡΙΣΙΜΟ ΕΡΩΤΗΜΑ)
Εξ αφορμής του γεγονότος ότι παραπέμφθηκε ενώπιον του Στρατοδικείου
Θεσσαλονίκης για να δικαστεί για την πράξη της ανυπακοής Αρχιλοχίας
που αρνήθηκε να εκτελέσει υπηρεσία σε ανοικτή δομή προσφύγων μεταναστών
(HOT SPOT), θα αναφέρω περί του θέματος εν συντομία μερικές σκέψεις μου.
Το αδίκημα της ανυπακοής (άρθρο 53 Σ.Π.Κ) περιλαμβάνεται στο τρίτο κεφάλαιο
του Στρατιωτικού ποινικού Κώδικα και εντάσσεται στα εγκλήματα κατά της
στρατιωτικής πειθαρχίας. Σύμφωνα με την παραπάνω διάταξη "1. Στρατιωτικός
που λαμβάνει προσταγή από τον αρχηγό του να εκτελέσει οποιαδήποτε υπηρεσία
και αρνείται να υπακούσει ή παραλείπει την εκτέλεσή της, τιμωρείται: α)σε ειρηνική
περίοδο με φυλάκιση, β)σε πολεμική περίοδο ...". 2.Η πράξη δεν είναι άδικη αν η
προσταγή ή η υπηρεσία είναι προδήλως παράνομη» Από τη διάταξη αυτή
προκύπτει ότι για τη στοιχειοθέτηση του εγκλήματος της ανυπακοής απαιτούνται
σωρευτικά τα εξής στοιχεία: α)σχέση υπηρεσιακής εξάρτησης, δηλαδή σχέση
προϊσταμένου και υφισταμένου, μεταξύ διατάσσοντος και διατασσόμενου, β)διαταγή
του πρώτου προς τον δεύτερο που αποβλέπει στην εκτέλεση ορισμένης νόμιμης
υπηρεσίας, στην εκτέλεση της οποίας είναι, υποχρεωμένος ο διατασσόμενος και
την εκτέλεση της οποίας δικαιούται να διατάξει ο προϊστάμενος και γ) ρητή άρνηση
του διατασσόμενου ή σιωπηρά, που εκφράζεται με την από πρόθεση παράλειψη του
τελευταίου να εκτελέσει τη δοθείσα εντολή. Υποκειμενικά εξάλλου απαιτείται δόλος,
που συνίσταται στη γνώση και θέληση του δράστη να πραγματώσει τα παραπάνω
στοιχεία που συγκροτούν την αντικειμενική υπόσταση του εγκλήματος.
Από τις τρεις προϋποθέσεις για την στοιχειοθέτηση της αντικειμενικής υπόστασης
του ως άνω αδικήματος, που αναφέρθηκαν, φαίνεται στη συγκεκριμένη ότι
πληρούνται η α’ και γ’, καθόσον ο Αλχίας φέρεται να αρνήθηκε ρητά να εκτελέσει
διαταγή προϊσταμένου του. Το ζήτημα που τίθεται όμως είναι εάν παράλληλα
στοιχειοθετείται και η β’ προϋπόθεση, δηλαδή εάν υπηρεσία είναι οποιαδήποτε
διατεταγμένη ενέργεια ή ένα περιορισμένος κύκλος αυτών.
Επί του θέματος αυτού έχει νομολογηθεί από τα Στρατιωτικά Δικαστήρια
(Αναθ. 399/1995, Συμβ. Δ.Σ. Θεσ/νικης 45/1995, Συμβ. Στρατ. Λάρισας 53/1995
κλπ), άποψη που έχει υιοθετηθεί και από τον Άρειο Πάγο (ΑΠ 955/2011), ότι,
στην περίπτωση της ανυπακοής, ως «υπηρεσία» νοείται κάθε δραστηριότητα των
στρατιωτικών που προβλέπεται από τους στρατιωτικούς νόμους και κανονισμούς,
συνδέεται με την ιδιότητα του στρατιωτικού ως υπερασπιστή της πατρίδας και
ειδικότερα συνίσταται στην προπαρασκευή, την εξασφάλιση και την εκδήλωση της
μαχητικής ικανότητας των Ενόπλων Δυνάμεων. Δηλαδή με άλλα λόγια με τον όρο
"υπηρεσία" θεωρείται όχι οποιαδήποτε διατεταγμένη ενέργεια, αλλά μόνο εκείνη
που ανάγεται στα στρατιωτικά έργα, τα οποία προσιδιάζουν στον προορισμό του
στρατού ως υπερασπιστή της πατρίδος.
Στη συγκεκριμένη περίπτωση με δεδομένο ότι δεν προβλέπεται από τους
στρατιωτικούς νόμους και κανονισμούς η υπηρεσία στα HOT SPOT και επιπλέον
ότι σε καμία περίπτωση αυτή δεν προάγει την μαχητική ικανότητα του
Στρατεύματος (αντίθετα θα μπορούσε κανείς να υποστηρίξει ότι αποδυναμώνει,
την μαχητικότητα του στρατεύματος αφού απασχολούνται προσωπικό και μέσα για
αλλότριους σε σχέση με το κύριο έργο τους σκοπούς), θεωρώ ότι δεν συντρέχει η β’
από τις παραπάνω προϋποθέσεις, που είναι αναγκαία για την στοιχειοθέτηση του
αδικήματος της ανυπακοής εκ μέρους στρατιωτικού και συνακόλουθα πιστεύω ότι η
πράξη αυτή δεν θα πρέπει να θεωρηθεί ως ποινικά κολαστέα.